„Bravar je bio bolji“?

Od Staljina i ofarbanog Tita do bezbojnih Putina, Borisa Tadića&Co[1]

(Odlomci iz rukopisa „Priloga za pregled savremene jugoslovenske istorije“)

Ovaj grafit sa beogradskih ulica često sa ponosom citiraju titovski jugonostalgičari. Njegovo osnovno značenje jeste da je „pod bravarom Titom“ sve bilo bolje – da se bolje i slobodnije živelo, a onda su odnekud na vlast došli ovi današnji, zaratovali i uništili sve. Naravno,  taj stav ima svoje varijacije u različitim republikama bivše Jugoslavije i u različitim, maglovito i konfuzno artikulisanim, političkim tendencijama onoga što sebe naziva skupnim imenom levice na jugoslovenskim prostorima. No, to njegovo osnovno značenje je konstanta u svim tim varijacijama. Naravno, ima i levih tendencija koje taj stav odbacuju generalno, ali ni one najčešće nisu mnogo bistrije i jasnije u artikulaciji i utemeljenju svojih ocena jugoslovenske istorije posle Drugog svetskog rata.

I jednima i drugima je zajedničko to da istoriju posmatraju i shvataju kao „istoriju odozgo“, kao „dvorsku istoriju“, kao delo moćnih pojedinaca i grupa koji nekom misterioznom moći menjaju i oblikuju društvene prilike, ekonomske, političke i socijalne odnose, po svom nahođenju, dok je društvo samo amorfna masa pasivna masa koja je predmet njihovog božanski svemoćnog delovanja. Neka tačka istorijskog razvitka se uzima za tačku preokreta od koje počinje nešto sasvim drugo i suprotno od predhodnog. Ta podrazumevana prelomna tačka onda u stavu „Tito je bio bolji“ jeste Titova smrt. Takav stav nimalo ne smeta nekim od njegovih zastupnika da sebe nazivaju još i „marksistima“. Da li zaista postoje takav istorijski diskontinuitet i prelomna tačka u jugoslovenskoj istoriji? Odakle su došle „božanske snage“ koje oblikuju i preokreću taj istorijski razvitak? Pale s neba? „Uvežene“ iz Rusije ili sa „Zapada“? Ili su ipak rezultat razvoja i borbe socijalnih snaga u samoj Jugoslaviji posle Drugog svetskog rata?

 

Revolucija nije pala s neba, nego je pobedila zajedničkom borbom jugoslovenskih naroda

Nemam nameru da se ovde i sada bavim četničkim, ustaškim i svim onim drugim buržoaskim objašnjenjima jugoslovenske revolucije koje tu revoluciju tumače kao rezultat nekakve političke intrige, smicalice i komunističkog terora. Istorija je spor sa njima davno presudila i tu ništa ne menjaju ni proizvoljne cinične „političke rehabilitacije“ ništavne kompradorske i kvislinške starojugoslovenske buržoazije.

Socijalni i ekonomski razvitak koji je donela jugoslovenska revolucija 1941-1945 nikada ne bi mogao biti ostvaren pod vlašću i poretkom te starojugoslovenske buržoazije i njenih političkih partija. Revolucija je te snage lako oduvala na đubrište istorije sa koga se nikada nisu vratile i na kome su i izumrle. Njihovu izolaciju i omraženost u narodu mnogostruko je pojačala činjenica da su one masovno sarađivale sa fašističkim okupatorom tokom Drugog svetskog rata. Ni tu naknadne „tranzicionistički-demokratske rehabilitacije“ bivših kvislinga ništa ne mogu da promene.

Snaga jugoslovenske revolucije bila je snaga najširih narodnih masa koje su se borile za svoja osnovna prava – za pravo na život i rad, na garantovano zaposlenje, obrazovanje, zdravstvenu i penzionu zaštitu, na nacionalnu nezavisnost i suverenitet… Ta prava je bilo moguće postići jedino na programu podruštvljavanja i daljim razvojem ključnih društvenih sredstava i snaga proizvodnje i federalnog uređenja jugoslovenske države, a to je iziskivalo ekspoprijaciju buržoazije i nacionalizaciju ekonomije. Taj tradicionalni program radničkog pokreta bio je itekako živ i snažan u svesti jugoslovenskih masa i one su uspele da ga nametnu i staljinističkom aparatu KPJ koji je, samo zahvaljujući tome, uspeo da ovlada revolucijom i nametne se kao njeno političko vođstvo. Ni jugoslovenska revolucija ni jugoslovenska birokratija nisu pale s neba. Jugoslovenska revolucija je rezultat zajedničke borbe radnika i seljaka svih jugoslovenskih naroda. Jugoslovenska birokratija je proširenje svetskog staljinizma uz prinudan blagoslov svetskog imperijalizma.

Raskid sa Staljinom i „jugoslovenski socijalizam u jednoj zasebnoj zemlji“

Snaga mobilisane socijalne baze tog programa revolucije, jugoslovenski radnici i seljaci, prinudila je Tita i njegov organizacioni aparat da se odupre  pokušajima Staljinove „sovjetske“ birokratije da jugoslovensku revoluciju proda svojim buržoaskim „antifašističkim“ i „demokratskim“ saveznicima, predstavljenim u Ruzveltu i Čerčilu. Onako kako je toj staljinističkoj birokratiji uspelo da krvavo proda grčku revoluciju i spreči formiranje balkanske socijalističke federacije. KPJ i Tito su bili bukvalno prinuđeni da se odupru tim pritiscima staljinističke birokratije i bili su sasvim svesni da bi gušenje i slom jugoslovenske revolucije njihovom birokratskom aparatu donelo sudbinu ništa bolju od sudbine grčkih komunista i njihovih vođa.

Zbog toga 1948.godine i dolazi do iznuđenog istorijskog raskida sa staljinizmom i KPJ kreće svojim putem izgradnje „socijalizma u jednoj posebnoj zemlji“ i „miroljubive koegzistencije“ po Staljinovom teorijskom i praktičnom receptu formulisanom nakon Lenjinove smrti. Taj recept je zapravo formula istorijskog pakta kontrarevolucionarne birokratije sa onemoćalom i uplašenom imperijalističkom kontrarevolucijom u defanzivi, istorijskog pakta protiv svetske proleterske proleterske revolucije i perspektive izgradnje svetskog socijalizma. Totalitarna birokratija u radničkim državama i u radničkim organizacijama u buržoaskim državama narednih decenija postaje glavni oslonac imperijalističke kontrarevolucije u borbi protiv talasa revolucionarnih radničkih i seljačkih masa širom planete.

Dometi  „socijalizma u jednoj zasebnoj zemlji“

Cena tog pakta i njegovih birokratskih garanata bile su grandiozne socijalne tekovine svetskog proletarijata posle Drugog svetskog rata – i u birokratskim radničkim državama i u imperijalističkim i u nerazvijenim kolonijalnim državama – iznuđeni ustupci svetske buržoazije radnicima i narodima celog sveta. Imperijalizam je bio prinuđen da plaća tu cenu za sprečavanje razvoja nezavisnog radničkog pokreta i njegovo revolucionarnog vođstva. Staljinistička i staljinoidne birokratije i „socijaldemokratske“ i sindikalne birokratije su mu bile jedini garanti i glavna snaga sprečavanja takvog razvoja svetskog radničkog pokreta. Kriza čovečanstva koja je počela sa nastupanjem imperijalizma na svetsku istorijsku scenu tako se svodi na krizu revolucionarnog vođstva svetskog proletarijata. (L.Trocki u „Programu prelaska“).

Radnička birokratija tako postaje svojevrsna istorijska „tampon“ socijalna i politička snaga između snaga svetske revolucije i kontrarevolucije i u mnogome zamenjuje raniju ulogu sitne i srednje buržoazije kao oslonca krupnog kapitala. Kao i svaka posrednička socijalna i politička formacija ona je neprekidno izložena napadima i pritiscima glavnih sukobljenih snaga i otuda krivudanja njene politike određena promenama odnosa snaga u klasnoj borbi u svetskim i nacionalnim razmerama. Ona je doslovno između dve vatre vatre i dva svetska borbena tabora i zavisi od njihovih odnosa snaga. Ona imperijalizmu mora da garantuje izolaciju, blokadu i gušenje revolucionarnih tekovina svetske radničke klase i naroda, a svetskom proletarijatu i narodima mora da garantuje, stabilnost, opstanak i razvoj njihovih tekovina. Nemoguća misija u pravom smislu reči.

Mogućnosti razvoja „socijalizma u jednoj zasebnoj zemlji“ za par decenija udaraju o svoje granice. Birokratija ne može da obezbedi slobodan razvitak nacionalizovanih proizvodnih snaga pre svega zbog toga što ne može da oslobodi glavnu polugu svakog socijalističkog razvitka uopšte, pa i ekonomskog – socijalističku, radničku demokratiju. Radnička demokratija za nju znači smrtnu pretnju i njenu socijalnu i političku likvidaciju. Ona je prinuđena da svaku tendenciju ka radničkoj demokratiji guši svim sredstvima, a pre svega sredstvima totalitarnog političkog terora čiji glavni nosilac je njena politička policija. Zbog toga je politička policija kičma aparata birokratske vlasti u svim birokratskim radničkim državama. Kičma koja je u suštini očuvana u svim „tranzicionim“ državama“ i još nigde nije položila račune za svoj višedecenijski, pa i vekovni (u bivšem Sovjetskom savezu i „državama“ formiranim nakon njegovog razbijanja) surovi politički teror protiv svojih radnika i naroda.

 

Kriza i pojava centrifugalnih snaga u aparatu jugoslovenske birokratije

Zbog te nemogućnosti razvoja proizvodnih snaga i zaoštravanja ekonomske i socijalne krize uslovljene tom nemogućnošću, totalitarna birokratija je prinuđena da zatraži ekonomsku podršku svetskog kapitala i da mu čini sve veće političke ustupke protiv tekovina radničke klase i naroda, padajući tako u sve veću ekonomsku i političku nezavisnost od svetskog imperijalizma. To je manje-više generalni model razvoja u svim birokratskim radničkim državama – od Kine i Sovjetskog saveza do Albanije i Kube. Prirodna smrt doživotnih bonapartističkih šefova totalitarnih birokratskih aparata svugde ubrzava taj razvoj.

Taj kurs na ekonomsku zavisnost od svetskog imperijalizma u Jugoslaviji počinje 1963. godine – sa prvim tržišnim ekonomskim reformama. Dakle, 17 godina pre Titove smrti. Te godine prestaje dotok kapitala iz nemačkih ratnih reparacija – dotok koji je činio više od 10 posto jugoslovenskih kapitalnih investicija u predhodnoj deceniji burnog ekonomskog rasta i socijalnih transformacija jugoslovenskog društva. Od ruralne agrarne zemlje, čijih 90 % stanovništva živi na selu, Jugoslavija postaje urbana industrijska zemlja sa 90 % gradskog stanovništva. Tu činjenicu gospoda „tranzicionisti“ uporno previđaju i prećutkuju. A upravo ta činjenica je istorijska legitimacija neophodnosti jugoslovenske socijalističke revolucije.

Jugoslovenska radnička klasa reaguje na te tršišne reforme, tj. pre svega na politički uslovljeno otvaranje za svetski finansijski kapital i za izvoz jugoslovenske radne snage na zapadna tržišta (čiji rezultat je za 5 godina bio skoro milion nezaposlenih) masovnim odbrambenim mobilizacijama i štrajkovima. Ti dvostruki pritisci, pritisci imperijalizma, sa jedne, i pritisci otpora mobilisane radničke klase, prodiru u aparat jugoslovenske birokratije i dovode do pojave centrifugalnih snaga u njemu. Počinje raspadanje jedinstvene jugoslovenske birokratije na njene nacionalne komponente, na „reformske i antireformske“ tendencije. Nacionalne birokratije počinju da pokušavaju da teret krize i pritiska radničke klase prebace jedna na drugu i traže i za to podršku svetskih velikih sila.

Titovi ustupci i napori da stabilizuje i monolitizuje aparat jugoslovenske birokratije

Obračun sa „antireformskim“ snagama proveden je na čuvenom Brionskom (Četvrtom) plenumu CK SKJ i značio je istovremeno i ozbiljan udarac dominaciji srpske birokratije u jugoslovenskom aparatu totalitarne birokratske diktature. Srpska birokratija je i u staroj i u novoj Jugoslaviji bila glavni nosilac aparata političke diktature. Taj obračun je bio krupan uspeh slovenačke i hrvatske birokratije u pokušajima preraspodele tereta jugoslovenske krize i moblizacije radničke klase. Slovenija i Hrvatska tradicionalno su industrijski najrazvijenije jugoslovenske republike i sa relativno (srazmerno svom ukupnom stanovništvu) najbrojnijom i najjačom radničkom klasom. No, taj obračun, slabljenjem uloge aparata tajne policije koju je do tada vodio Aleksandar Ranković kao personifikacija ortodoksno „staljinističkih“ i „antireformskih“ snaga, istovremeno otvara i brešu za dalju odbrambenu štrajkačku mobilizaciju jugoslovenskih radnika i za demokratsku mobilizaciju jugoslovenske omladine i inteligencije. Rušenje Rankovića u Jugoslaviji je svojevrsna anticipacija rušenja „antireformskog“ Novotnog u „Čehoslovačkom proleću“ 1968. godine.

Ta štrajkačka mobilizacija jugoslovenskih masa kulminira, naizgled prevashodno studentskim, demonstracijama u junu 1968, pobunom na Kosovu u decembru 1968. i „Hrvatskim prolećem“ 1971. godine. Titov aparat je prinuđen da pobunjenim masama čini ustupke i da očajnički pokušava da se stabilizuje unutrašnjim čistkama. Privredna reforma započeta 1963. se obustavlja 1968.godine. Iste godine, 25. decembra, nepune četiri nedelje nakon masakra pobunjenih albanskih masa tenkovima jugoslovenske armije, hitno se usvajaju ustavni amandmani koji automnim pokrajinama Kosovu i Vojvodini priznaju status. Ti amandmani su temelj i kičma čuvenog Ustava iz 1974. godine, za čije usvajanje je najpre trebalo likvidirati i „srpski liberalizam“ i „hrvatsko proleće“.

Tito tako čini ustupke mobilisanim masama i  istovremeno pokušava da, gušenjem svake nezavisne težnje za socijalističkom demokratijom surovom policijskom represijom i čistkama partijskog i državnmog aparata, uravnoteži nacionalne komponente birokratskog totalitarnog aparata i stabilizuje ga i monolitizuje kao bonapartistički doživotni diktator. No, nacionalne birokratije su izvojevale pravo da direktno uzimaju kredite od svetskog kapitala (kredite čije vraćanje je garantovala savezna jugoslovenska država), tj. da direktno ekonomski i politički sarađuju sa svetskim imperijalizmom i njegovim institucijama.

Tako centrifugalne snage u aparatu jugoslovenske birokratije, u stanju nametnute relativne ravnoteže, nastavljaju da jačaju i rastu  do kraja Titovog života. Naporedo sa munjevitim rastom jugoslovenskog spoljnjeg duga u periodu između 1973. i 1980. godine i sve većom zavisnošću od svetskog finansijskog kapitala. Jaz između razvijenijih i manje razvijenih republika i regiona sve više se produbljuje. Dok je u razvijenoj Sloveniji stopa nezaposlenosti manja od 1 %, na Kosovu ona dostiže 20 %. Izvoz radne snage iz manje razvijenijih republika i regiona Jugoslavije je sve masovniji.

 

Titova smrt i njegovo nasleđe

 

Titova smrt je prelomna tačka samo u onom smislu u kome je smrt bonapartističkog diktatora prelomna za razvoj svakog režima bonapartističke diktature. Ostavši bez vrhovnog arbitra koji ih je obuzdavao i uravnotežavao, nacionalne komponente jugoslovenske birokratije se razuzdavaju i pojačavaju svoje trvenja i svoje ambicije. Srpska birokratija odmah obnavlja svoje hegemonističke ambicije i, koristeći svoju preostalu premoć u vojnom i policijskom aparatu, koristi studentsku pobunu na Kosovu u aprilu 1981. godine za brutalnu vojnu i policijsku intervenciju i objavu vanrednog stanja na Kosovu. To ratno stanje na Kosovu neće biti ukinuto sve do njegove okupacije NATO trupama u junu 1999. godine. Može se reći da je tog aprila 1981. godine zapravo počeo jugoslovenski rat. Preko leđa albanske manjine na Kosovu, srpska birokratija kreće u pohod za obnovu svoje jugoslovenske hegemonije i trguje sa drugim nacionalnim komponentama jugoslovenske birokratije koje traže svoj deo kosovskog kolača. A kolač, i kosovski i jugoslovenski je sve manji. Pre svega zbog katastrofalnog spoljnjeg duga.

Nakon Titove smrti, ključne finansijske institucije svetskog imperijalizma, Međunarodni monetarni fond i Svetska banka, zahvaljujući enormnom spoljnjem dugu Jugoslavije, preuzimaju direktnu kontrolu jugoslovenskih finansija i ekonomske politike. Jugoslovenski spoljnji dug je u periodu od 1973. do početka 1980. narastao sa 3 (tri) na dvadeset milijardi dolara – dve ukupne godišnje potrošnje jugoslovenskog stanovništva. MMF diktira čuvenu šok terapiju – generalno smanjenje svake unutrašnje potrošnje radi otplate spoljnjeg duga. Jugoslovenska vlada je u položaju zavisnosti i podređenosti više nego mnoga vlada polukolonijalnih zemalja. Po diktatu MMF-a ona se obrušuje na kresanje i razaranje dostignuća jugoslovenskih radnika i naroda.

Jugoslavija za sedam godina u periodu 1980-1988 plaća ukupno 86,5 milijardi dolara na ime servisiranja spoljnjeg duga, a dug i dalje samo raste da bi 1990.dostigao iznos od preko 22 milijarde dolara. Dakle, Jugoslavija je na ime otplata spoljnjeg duga isplatila više od 8,6 ukupnih godišnjih potrošnji svog stanovništva, a dug i njena ekonomska zavisnost su samo povećani, a ne smanjeni. Taj surovi napad na životni standard izaziva novi talas masovnih odbrambenih štrajkačkih mobilizacija jugoslovenskih radnika. Ta mobilizacija 80-tih godina razvija se u pravcu generalnog štrajka i samo je pitanje dana kada će on izbiti u Jugoslaviji po ugledu na Poljsku 1980-te.

Batrganja jugoslovenske birokratije posle Tita

Jugoslovenska birokratija očajnički pokušava da takav razvoj radničkih borbi predupredi političkom represijom i raspirivanjem šovinizma i nacionalnih tenzija. Međutim, pokušaji gušenja tog pokreta politicijskom represijom i van Kosova slamaju se pred opasnošću da izazovu samo još masovniju pobunu. Zbog toga srpska birokratija odustaje od pokušaja da, zajedno sa saveznim policijskim aparatom pod kontrolom Staneta Dolanca,  demokratski pokret inteligencije i omladine razbije političkom represijom, a Slobodan Milošević onda nenadano otkriva da se Srbiji i dalje osporava pravo na totalnu vlast nad njenim posedima koje je srpska buržoazija otela u prvom balkanskom ratu (1912) i da su Srbi na Kosovu, i pod saveznom vojnom i policijskom upravom u uslovima službeno objavljenog ratnog stanja, izloženi teroru „iredentističke“ albanske manjine.

Naravno, zahvaljujući pre svega mračnom totalitarnom režimu Envera Hodže u Albaniji, na Kosovu nikada nije postojao nikakav iredentistički i antijugoslovenski pokret. Sve do razbijanja Jugoslavije ključni i glavni zahtev albanskog nacionalizma bio je zahtev za  ravnopravnošću albanskog naroda sa ostalim jugoslovenskim narodima i pravo da formiraju sopstvenu republiku u okviru Jugoslavije, a izvan Srbije. Oni dakle traže dosledno provođenje priznanja statusa Kosova kao federalne jedinice, statusa koji im je priznat ustavnim amandmanima iz decembra 1968, i potvrđen Ustavom iz 1874. Nije bilo ni nikakvog antisrpskog terora albanske većine nad srpskom manjinom na Kosovu (manje od 8 %). Stopa kriminaliteta na Kosovu uvek je bila daleko niža i od jugoslovenske i od te stope u svakoj drugoj federalnoj jedinici ponaosob. Ali, zato je bilo masovnog i brutalnog antialbanskog vojnog i policijskog terora.

Pod pritiscima velikih svetskih sila i zbog „mira u kući“ i problema sa sopstvenim nacionalnim manjinama – albanskom u Makedoniji i srpskom u Bosni i Hrvatskoj, ostale nacionalne birokratije pristaju i učestvuju u antialbanskom teroru na Kosovu. Šovinističko krilo srpske birokratije time je samo ohrabreno da krene korak dalje u obnovi svoje jugoslovenske hegemonije. Histeričnom šovinističkom propagandom i moćnom propagandnom mašinerijom, tom krilu srpske birokratije uspeva da neutrališe, pa i pridobije na svoju stranu znatan deo dotadašnje opozicione demokratske inteligencije. To krilo ustoličava za svog bonapartističkog vođu Slobodana Miloševića i eliminiše grupu Ivana Stambolića na čuvenoj Osmoj sednici CK SK Srbije.

Ubrzo potom Milošević ukida autonomije Kosova i Vojvodine i stavlja ih pod svoju direktnu kontrolu, ali zadržava njihove glasove u saveznom Predsedništvu Jugoslavije. Potom, žutim pučem kod Žute grede, preuzima pod svoju kontrolu i Crnu Goru u koju instalira na vlast svoje satelite Momira Bulatovića i Mila Đukanovića. Time u saveznom Predsedništvu osvaja 4 od osam predstavničkih glasova federalnih jedinica. Nedostaje mu jedan glas da bi pomoću vojnog i policijskog aparata mogao objaviti ratno stanje u celoj Jugoslaviji sa kakvim takvim prividom legaliteta.

Eksplozija jedinstvenog političkog aparata jugoslovenske birokratije

 

Pod pritiskom USA i diplomatije velikih evropskih sila, ostale nacionalne komponente jugoslovenske birokratije „ne mešaju se u unutrašnje stvari Srbije i Crne gore“, ali svojski se sve više osamostaljuju od savezne države i njene centralne vlade i potpiruju srpski šovinizam sopstvenim. One složno sprečavaju okončanje reforme jugoslovenske armije kojoj je bio cilj ukidanje i razoružavanje republičkih snaga teritorijalne obrane i centralizaciju jedinstvene komande generalštaba u Beogradu. Armijski aparat se tako pojavljuje kao svojevrsan sedmi politički faktor koji je od početka u koaliciji sa srpskom birokratijom pod vođstvom Slobodana Miloševića. „Nacionalne“ birokratije zadržavaju kontrolu nad snagama teritorijalne odbrane kojom se mogu odupreti centralnom armijskom aparatu. Osnovna pretpostavka za oružani sukob federalista i secesionista je stvorena.

Do eksplozije dolazi na prekinutom 14-tom i poslednjem kongresu SKJ u januaru 1990. Drugog dana kongresa sukoba dolazi do sukoba srpskog i slovenačkog projekta partijske i državne reforme. Srpski projekt je unitaristička centralizacija i partije i države po principu jedan čovek – jedan glas, projekt koji Srbima kao najbrojnijem narodu Jugoslavije omogućava majorizaciju. Slovenački projekt je konfederalizacija i partije i države. Svi slovenački predlozi su odbijeni, a svi srpski prihvaćeni većinom glasova delegata kongresak, čime je jasno pokazano šta majorizacija nosi sa sobom – obnovu hegemonije srpske birokratije u Jugoslaviji. Slovenačka delegacija tada smesta napušta kongres, a odmah za njom i delegacije Hrvatske, Makedonije i Bosne i Hercegovine.  Time se konačno raspala jedinstvena politička organizacija jugoslovenske birokratije.

Rušenje berlinskog zida i rumunska revolucija

 

Mobilizacija masa u istočnoj Evropi i Sovjetskom savezu već krajem 80-tih godina dovodi do situacije u kojoj moskovska birokratija više nije u stanju da kontroliše ni Rusiju, a kamoli ceo Sovjetski savez i njegove satelite – zemlje varšavskog pakta. Staljinistički aparat se urušava bukvalno iz dan u dan. Mada je Varšavski pakt zvanično raspušten tek u julu 1991, njegovo raspuštanje Mihail Gorbačov objavio je već u decembru 1988, objavljujući napuštanje Brešnjevljeve i prihvatanje „Sinatrine doktrine“ (po pesmi Frenka Sinatre „My way“ – moj put).

Revolucionarna mobilizacija u Nemačkoj dovodi do rušenja Berlinskog zida i ujedinjenja Nemačke protivno volji svih političkih partija i faktora u obe Nemačke i na svetskoj političkoj pozornici. Time je srušen ugaoni temelj kontrarevolucionarne podele Evrope između staljinizma i imperijalizma posle Drugog svetkog rata. Ovaj talas zahvata celu istočnu Evropu i Sovjetski savez. Totalitarni birokratski aparati se raspadaju na svoje rivalske frakcije, ali sve te frakcije su pod direktnom kontrolom imperijalizma i to im omogućava da budu jedinstvene u naporima da se po svaku cenu spreči nezavisno radničko organizovanje, obnova nezavisnog radničkog pokreta u tim zemljama.

Kičme totalitarnih aparata, njihove tajne službe, svugde ostaju očuvane i obezbeđuju kontinuitet „reda i poretka“. Nigde te masovne ubice i nosioci surovih masovnih represija protiv svojih naroda nisu privedeni pravdi. U farsičnim predstavama „lustracija“ ponegde su kažnjavani njihovi prinudni saradnici, ali nikada i nigde sami oni i njihovi naredbodavci. jedini izuzeci su Honeker i Čaušesku koje su njihovi politički i policijski aparati bili prinuđeni da žrtvuju. Te tajne policije postaće potom okosnica „novih“ „demokratskih“ političkih režima „tranzicione restauracije“ u dotadašnjim birokratskim radnmičkim državama. Svi ti aparati tajnih policija potpadaju pod potpunu i direktnu kontrolu tajnih službi velikih imperijalističkih sila, a pre svega CIA-e.

Sve to vreme burnih previranja u istočnoj Evropi, Sovjetskom savezu i u Jugoslaviji, rumunska birokratija daje privid najstabilnije i neprikosnovene totalitarne diktature. Čaušesku se na zapadu slavi kao  najlojalniji i najrevnosniji adept MMF-a. Po cenu najsurovije bede, on je rumunskom narodu uspeo da nametne da otplate sve lihvarske spoljnje dugove – oko 14 milijardi dolara . A onda odjednom taj režim eksplodira bukvalno u trenutku, posle žestoke varnice na jednom masovnom mitingu u Bukureštu na kome je govorio Čaušesku. Tako silovitu i munjevitu revolucionarnu eksploziju Evropa teško da je ikada videla.

Uspaničeni vojni i policijski birokratski aparat na brzu ruku žrtvuje Čaušeskog, preko noći mu organizuje farsični preki „sud“ i strelja ga odmah po izricanju presude. A potom organizuje simulacije uličnih borbi sa već nepostojećim trupama tajne policije Securidade. Te trupe su se raspale već prve noći ustanka rumunskog naroda, a njihov aparat je odmah integrisan u prepakovane ostatke vojnog i policijskog „demokratskog“ aparata Fronta nacionalnog spasa. Simulacije uličnih borbi, očigledne i na snimcima televizijskih izveštača, trebalo je da pacifikuju pobunjene rumunske mase i uklone ih sa ulica. Džordž Bush senior, zabrinut da to neće biti dovoljno da se zaustavi rumunska politička revolucija, traži od Gorbačova sovjetsku vojnu intervenciju u Rumuniji. Gorbačov to odbija sa obrazloženjem da bi to moglo izazvati revolucionarnu eksploziju u samom Sovjetskom Savezu. Združenim naporima USA i evropskih imperijalizama nekako uspeva da instaliraju na vlast „reformatora“ Konstantina Ilijesku koji će još godinama sa teškoćama gušiti i zaustavljati bujicu rumunske revolucije i snaga koje je ona oslobodila.

Na ovako promenjenoj svetskoj političkoj sceni jugoslovenski „treći put“ i koncept „nesvrstanosti“ ne vrede više ni prebijenog groša. Imperijalizmu „nesvrstana“ Jugoslavija više nije potrebna ni kao kanal prema sovjetskom bloku ni kao transmisija njegovog uticaja na nesvrstane zemlje trećeg sveta. On sada s njom ima drugačije planove. Dok evropski imperijalizmi imaju ambiciju da je razbiju i podele između sebe, plan USA imperijalizma da je razbije, potisne evropske imperijalizme sa Balkana i uspostavi na njemu sopstveni protektorat – etapu u uspostavljanju svetskog protektorata USA imperijalizma. Taj plan USA imperijalizma i ta etapa izgradnje njegovog svetskog protektorata uspešno su realizovani tokom i nakon jugoslovenskog rata.

Višestranački izbori i režimi u jugoslovenskim republikama

 

Nakon pada berlinskog zida, nakon rumunske revolucije i eksplozije na saveznom kongresu, „nacionalni“ Savezi komunista ne mogu više očuvati svoj politički monopol i „nacionalne“ birokratije su prinuđene da pristupe „pluralističkim“ političkim reformama po receptu uglavnom već isprobanom u istočnoj Evropi, mada u znatno restriktivnijoj formi.

Razbijanje i sovjetskog bloka (Varšavskog pakta i SEV-a) i jugoslovenske države vrši se isključivo po „nacionalnom principu“ i uz planski raspaljivane međunacionalne tenzije. Na taj način se postiže ostvarenje neke vrste „svetog nacionalnog jedinstva“ svih frakcija birokratskog aparata. Sve nove političke „partije“ imaju u suštini identične programe i sve jednodušno prihvataju zabranu svakog političkog organizovanja po preduzećima. Karakteristično je da je svugde osnivanje novih sindikata dozvoljeno znatno kasnije od osnivanja političkih „partija“.

Jednopartijski birokratski pluralizam prepakuje se u „višepartijski“ birokratski totalitarizam. Sredstva kontrole tog pluralizma su infiltracija (tajnom policijom), korupcija i razbijačka provokacija, te devalvacija samog prava na organizovanje kreacijama mnoštva karikaturalnih i grotesknih novih „partijica“. Sve one orkestrirano prate suštinski istu političku liniju i istu dirigentsku palicu – kada vlast sa programa ekonomske „liberalizacije“ i „uspostavljanja ravnopravnosti različitih oblika svojine“ (tj. ravnopravnosti društvenog i privatnog vlasništva) pređe na neoliberalistički program totalne privatizacije, te „opozicione“ „partije“ disciplinovano će je slediti u korak. Temeljna karakteristika svih njihovih programa je najprimitivniji antikomunizam. Njihovi pravi operativni štabovi su u biroima tajne policije i u ambasadama velikih imperijalističkih država. Njihovi pravi strateški štabovi su u biroima tajnih službi velikih imperijalističkih sila i u njihovim međunarodnim političkim i finansijskim institucijama.

Većina tih „partija“ finansirane su skoro direktno i otvoreno od imperijalizma posredstvom mnoštva „humanitarnih“ fondacija tipa Soroš fondacije, Fridrih Ebert fondacije i sličnih. Njihova organizaciona struktura i ustrojstvo su izrazito nedemokratski i sve prihvataju predsednički („liderski“) organizacioni model. Dominantno obeležje njihove politike je totalna besprincipijelnost, arivizam i koruptivnost. Njihova osnovna svrha jeste da za račun imperijalizma i „svete privatne svojine“  spreče organizacioni i politički razvitak nezavisnog radničkog pokreta. U uslovima masovne mobilizacije radničke klase to nije bio nimalo lak zadatak i nije to ni danas. Otuda stalne jadikovke zbog „nedovršenosti i sporosti tranzicije i privatizacije“ zbog otpora nekih anonimnih „antireformskih“ snaga. Govoriti o klasnom otporu i klasnoj borbi u njihovoj političkoj „kulturi“ nije samo izraz „političke nekorektnosti“ i odsustva „pravog političkog bon-tona“, nego je i najteže svetogrđe. Govoriti o tome da ekonomija treba da služi zadovoljenju ljudskih potreba, a ne stvaranju profita i mističnoj „rentabilnosti“, za njih je pokušaj švercovanja „mrtvog marksizma“ u novu politiku.

…

Pavluško Imširović

---

[1] Boris Tadić se ovde ne vidi kao individualna ličnost, nego kao personifikacija jedne totalno bezlične mediokritetske političke manipulativnosti, šminkerstva i servilnosti, kakva danas dominira političkom i uopšte javnom scenom svih „tranzicionih“ država.  Autor se ovde uzdržava od svakog suda o tome da li uopšte postoji ličnost Boris Tadić ili ličnost Vladimir Putin i tako dalje, pa time i od svakog razmatranja pitanja kako uopšte bivaju umešeni takvi egzemplari ljudske vrste.